środa, 18 grudnia 2013

Rozmowy okołopiwne - Portera, czy porteru? Jak to z tym porterem właściwie jest?

Zauważyłem i to niejednokrotnie, że cały czas znawcy i miłośnicy piwa, a także zwykli zjadacze chleba, mają problem z odmianą słowa 'porter' w dopełniaczu liczby pojedynczej. Raz mówią 'portera', a raz 'porteru'. Która forma jest tak naprawdę poprawna?


Zobaczmy, jak się ten nasz 'porter' odmienia:

Mianownik (kto? co?) - porter. To jest bardzo dobry porter.
Dopełniacz (kogo? czego?) - porteru. Napiłem się dobrego porteru.
Celownik (komu? czemu?) - porterowi. Nagrodę za najlepsze piwo przyznano polskiemu porterowi.
Biernik (kogo? co?) - porter. Właśnie piję porter. - Nie, wcale nie porteru!
Narzędnik (z kim? z czym?) - porterem. Wszedłem do pokoju z porterem w ręku.
Miejscownik (o kim? o czym?) - porterze. Wczoraj siedząc w Starej Rozlewni rozmawiałem z polskim czołowym vlogerem o najlepszym polskim porterze bałtyckim.
Wołacz (o!) - porterze! Polski porterze! Tyś najsmaczniejszy na świecie!

No i jak widać, porter w dopełniaczu to 'porteru'. Jakkolwiek pan Jan Grzenia z portalu Poradnia PWN tłumaczy to tak: 
Problem dotyczy wielu wyrazów, np. tak często używanych jak blog, SMS, a chodzi tu o formę dopełniacza rzeczowników rodzaju męskonieżywotnego. Rzeczowniki w tym przypadku gramatycznym mogą przybrać końcówkę -a lub -u, a niektóre, np. folder, łączą się z obiema. Wiadomo też, że -a jest preferowane w mowie potocznej, np. prawie bezwyjątkowo mówi się bloga, SMS-a, choć wzorcowymi formami byłyby blogu, SMS-u. Czasem dobór końcówki ma związek ze znaczeniem, np. przypadku (zdarzenie), przypadka (w gramatyce).
W tym wypadku za wzorcowe uznać należy formy porteru, stoutu, gdyż wyrazy pochodzenia obcego przybierają raczej tę końcówkę. Słowniki opowiadają się za takimi formami właśnie. Nie dziwią mnie jednak formy portera, stouta, bo wyrazy te występują głównie w języku
mówionym.
Dylemat ten najłatwiej rozwiązać, przyjmując, że dopuszczalne są obie końcówki, przy czym -u jest typowa dla języka pisanego, -a dla mówionego.
Osobnym problemem jest pisownia, wielka litera ma uzasadnienie tylko wtedy, gdy chodzi o markę. 

No i proszę, wynika z tego, że właściwa forma to 'porteru', jakkolwiek w mowie potocznej dwie formy są poprawne i dopuszczalna, ale forma 'portera' dopuszczalna jest głównie w języku mówionym. Czyli rozmawiając z kimś o porterach, mogę spokojnie w odniesieniu do jednego tylko porteru użyć formę 'portera'. No i cacy, ulżyło! Z tego wynika, że ani ja, ani też nikt inny, nie popełni nigdy błędu. Co innego jest kształtowanie języka piwnego i kultury piwnej. W tym wypadku pewnie właściwszym będzie użycie formy 'porteru'.

Jest jeszcze jeden problem - nazwy własne. Jak je odmieniać? Weźmy na przykład muzyka, który nazywa się John Porter. W tym wypadku raczej nie użyjemy dopełniacza w formie 'Porteru', a raczej 'Portera', np. W zeszłym miesiącu byłem na koncercie Johna Portera. Jak widzimy 'porter' niejednego ma dopełniacza. 

Na koniec dwie takie sobie słowne gierki:

Porter porter porterem pogania! - w tym wypadku mamy na myśli, że pijąc porter po porterze, to tak jakby jeden gonił następnego do wypicia.
Porter Portera porterem pogania! - w tej sytuacji jeden pan Porter dość mocno zachęca drugiego pana Portera do wypicia kolejnego i kolejnego porteru.

A jak wy widzicie ten problem i sobie z tym radzicie? Jakiej formy używacie i jak się z tym czujecie? Czy jednak nie jest w tym wszystkim tak, że najważniejszy jest 'PAN PORTER' - i ten w w szkle i ten płynący z kolumny?

11 komentarzy:

  1. Ja tam bezpiecznie mówię "Pan Porter" ;) Tak na marginesie fajna meblościanka ;D

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Hehehe, po nowym roku, mieszkanie całe idzie do remontu. Będą to zdjęcia archiwalne ;)

      Usuń
  2. Ja już się kiedyś wypowiadałam na ten temat, ale zrobię to jeszcze raz. Zacytowanie jednego "znanego" stanowiska profesora, który sam nie potrafi jasno orzec, która forma jest właściwa i wskazuje jedynie taką, którą preferuje, to za mało.

    Zwróćcie uwagę, że:
    "porter", jako gatunek piwa, pochodzi od nazwy chłopców portowych. Źródłosłów ma więc, jako rzeczownik żywotny. Powinien się więc odmieniać, jako męskożywotny - czyli tak samo, jak podany przykład Pana Portera.

    Na polskim rynku mamy piwo: "Żywiec Porter". Odmienia się je Żywca Portera - dlatego, że w naszym języku końcówka określenia rzeczownika wchodzi w związek zgody z tymże rzeczownikiem i odmienia się zawsze zgodnie z nim - tak samo. Nie wyobrażam sobie mówić "Proszę Żywca Porteru". Jest to wyjątkowy zgrzyt w odmianie.

    Wyrazy-nazwy komercyjne odmieniamy raczej na -a. Jak na przykład nazwy gier komputerowych (Qake'a, Dragon Age'a, Wiedźmina itp). Porter jest w pewnym senie nazwą komercyjną. Można więc patrzeć na nią i w ten sposób.

    I wreszcie:
    Końcówka -u- w dopełniaczu rzeczownika jest starą prasłowiańską końcówką. Reliktem dawnych Słowian. Rozprzestrzeniła się oczywiście przez wieki, ale żeby wyraz pochodzenia angielskiego odmieniać tak usilnie przez tę deklinację? :-)

    Tyle z mojej strony ;)
    Pozdrawiam i zachęcam do szerszego spojrzenia, bo to wieczne cytowanie tej jednej wypowiedzi jednego językoznawcy, jako prawdy objawionej staje się męczące :-)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Martulu, ależ wykład :-) Pamiętam to na żywo kilka miesięcy temu. Ja akurat w tym wypadku mam dość szerokie spojrzenie :-) Pozdrowionka. Tomek!

      Usuń
    2. To było wezwanie do ogółu :-)
      Wiesz, że nie często takie "wykłady" sadzę, ale tym tematem jestem już naprawdę nieco zmęczona.

      Pozdrawiam Cię serdecznie,
      Marta

      Usuń
    3. To ja Was ładnie pogodzę i napiszę: Chcę kupić porter, poproszę porter, wypiję porter, bo lubię porter. :)

      Usuń
  3. Pogania się kogo co, więc powinno być: "Porter porter porterem pogania". Własne dobre rady lepiej sprawdzać po dwa razy :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Masz oczywiście rację. Widzisz bardziej 'osobowo' do tego podszedłem pisząc to i tak to wyszło. Dziękuję za zwrócenie uwagi :)

      Usuń
  4. Przychylam się do wypowiedzi Pani Marty. Co prawda nie jestem profesorem, a zwykłym doktorem. Myślę jednak, że to też się liczy? Tomku, co się stało z Twoimi włosami?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Zwykły doktorze G. - Liczy się wszystko, nawet to, że jesteś profesorem w temacie muzyki :) Co do moich włosów, to nadal są, tylko nieco krótsze :)

      Usuń
  5. Czyli co, bieg na setkę jest mocną stroną tego sprinteru?

    OdpowiedzUsuń